Cenab-ı Hak, Kur'an-ı Kerim'de sabır, şükür, kanaat, merhamet, tevazu, tevekkül, muhabbetullah gibi üstün ahlâki vasıflarla donanmış bir insan tipi anlatmaktadır.
Kur'an'da anlatılan bu ahlâki vasıflara kim sahipse o insan üstündür. Ahlâk-i hamide dediğimiz bu güzel sıfatların zıddı olan kibir, riya hased, cimrilik, su-i zan vs ise, mayası nefis dediğimiz kuvvetten kaynaklanır.
İnsanın benliğindeki bu kötü hasletleri iyiliğe tebdil edip, bir başka ifadeyle nefsini temizleyip Allah'ın istediği sıfatlara bürünmesi, yaradılış sırrının ve kulun imtihanının bir gereğidir.
Bu noktada nefsin temizlenmesi ve ıslahı meselesi ortaya çıkar ki; 'Bu nasıl olacaktır?' sorusunu beraberinde getirir.
Bir mürebbinin, kâmil bir irşad ehlinin terbiyesine girmek suretiyle Allah'ı zikretmek, Allah'a ibadet etmek nefsin temizlenmesinde İslam tarihinin de şahit olduğu belli usullerdir.
İbadetlerin içinde orucun ise nefsin temizlenmesi ve güzel ahlâkın kazanılmasında pek ayrı bir yeri vardır. Cenab-ı Peygamber Efendimiz "Kanın damarlarda yürüdüğü gibi, şeytan da kanın içerisinde yürür.
Onun yollarını açlıkla daraltınız" buyurmaktadır. Hz. Mevlâna'nın babasından sonra intisab ettiği mürşidi Seyyid Burhaneddin Hazretleri, Mevlâna'ya devamlı oruç ibadeti ile nefsini tezkiye ettirmiştir. Zira, ârifin kalbindeki marifet nurunun ortaya çıkıp parlayabilmesi için açlık şarttır.
Tarihte üstün ahlâkıyla, zühd ve takvasıyla şöhret bulmuş pek çok büyük veli hep bu metotla yetişmişlerdir. Bazıları, Erbain denen 'çile doldurma zamanları'yla, yani 40 günlük eğitim sistemleri ile terbiye edilmişlerdir. Seyyid Burhaneddin, Yunus Emre, Hacı Bayram-ı Veli bu zatlardan bir kaçıdır.
Cenab-ı Hakk'ın Hz. Musa'ya hitaben "Zekat vermekle malını, oruç tutmakla da nefsini temizledin" buyurması da orucun nefsin tezkiyesi üzerinde ne derece önemli olduğunun işaretidir. Nefsin arınması, tezkiye olması oruç ibadeti neticesinde insanın Cenab-ı Hakk'ın tecellilerine mazhar olmasıyla mümkün olur ki, bu vesileyle insan aranılan güzel ahlâki sıfatlara bürünür.
Kendi iç dünyasında birliği hakim kılar. Çevresiyle ve içinde yaşadığı cemiyetle iyi ilişkiler kurar. Birleştirici olur. Nifak ehli olmaz. Kimsenin hakkına ve hukukuna tecavüz etmez. Merhametli, hoşgörülü, hoş geçimli, yardımsever, cömert... olur.
Bu insanların meydana getirdiği cemiyetlerde huzur ve barış hakimdir. Günümüzde, en çok aranılan ve hasret duyulan bu mükemmel insanlar ve cemiyet nizamı değil midir? Resûlullah Efendimiz ve onun mübarek Ashab'ı, bundan 14 asır evvel bu emsalsiz cemiyeti vücuda getirdiler.
Bunu, başta Allah'ı zikir, tefekkür, oruç olmak üzere ibadetle nefislerini tezkiye etmek suretiyle başardılar. Geçmişteki büyüklerin yetişmesinde bu derece büyük rol oynamış olan ibadetlerle ve özellikle oruç ibadetiyle bizler de nefsimizi tezkiye edip, nefsî kirlerimizden arınmayı içinde bulunduğumuz bu ayda Allah-ü Teala'dan niyaz edelim diyor, hayırlar diliyorum.
Prof.Dr.Haydar Baş Bey'in Yeni Mesaj gazetesindeki yazısından alıntıdır 
